Chloë Van Hoegaerden - Legalisering van drugs is het moeizame pad naar een menselijk Brussel

Drugsgebruikers uitsluitend blijven criminaliseren, is een doodlopende weg, zegt Chloë Van Hoegaerden. Brussel moet ook lessen trekken uit buitenlandse experimenten met gedoogbeleid.

Zou Brussel-Zuid Zion kunnen zijn? Het laatste bastion van menselijke beschaving – weliswaar bedreigd en tragisch, maar eerlijk. Naalden op straat, verslaving, geweld: een onverbloemde werkelijkheid die voeding geeft aan de geënsceneerde wereld net om de hoek. Want vergis je niet. Als je ervan uitgaat dat de doorsnee-cocaïnegebruiker slechts een randfiguur is, ineengezakt in een donker hoekje van de straat, moet ik je teleurstellen. Je zit nog gevangen in The Matrix.

Maar waar begint en eindigt een veiligheidsprobleem dat meerdere dimensies heeft? Begint het in Brussel-Zuid, waar twee coördinatoren een repressieve aanpak zullen hanteren die problemen aanpakt die helaas maar het topje van de ijsberg vormen? Wat dan met de haven van Antwerpen? En de productie van de drugs in Colombia? Eindigt het op de badkamervloer van die housewarmingparty vorig weekend in Gent?

Blauwe pil, rode pil

Als Brussel-Zuid Zion zou zijn, komen weldra twee nieuwe pillen op de illegale markt: een blauwe en een rode. Het gaat dan om een symbolische keuze tussen onwetendheid en bewustwording, repressie en erkenning, de status quo en wat zou kunnen zijn. Zo staat de blauwe pil garant voor het blijvend criminaliseren van drugs, ongeacht de ellendige complexiteit die de situatie inmiddels aanneemt. De rode pil leidt naar bewustwording, waarheid en conflict met wat werkelijk is. Die keuze staat voor het omarmen van onzekerheid en uitdagingen, zelfs als dat een ongemakkelijke confrontatie meebrengt.

Inzake drugsbeleid zou legalisering eenzelfde keuze vormen. De moeilijke weg van verandering en onzekerheid, waarbij men openstaat voor een nieuwe benadering die de onderliggende problemen kan aanpakken. Die aanpak bestaat uit het doorbreken van de illegale drugsmarkt door het aanbieden van een legitiem alternatief.

Die legale markt zal naar alle waarschijnlijkheid door een deel van de druggebruikers worden verwelkomd, omdat op die manier veiligheid kan worden gegarandeerd. De illegale markt zal niet volledig instorten, maar wel aanzienlijke schade oplopen. Er wordt toezicht gehouden op de kwaliteit en distributie, gevaarlijke stoffen en verontreinigde producten worden verbannen. Dat zou niet alleen het aantal tragische overdoses verminderen, maar ook de druk op onze gezondheidszorg verminderen.

In een ideale situatie zou zo'n innovatief en creatief project vergezeld gaan met uitgebreide campagnes inzake bewustwording en erkenning voor de bestaande situatie. Die campagnes zouden gebruikers en niet-gebruikers kunnen informeren over de risico's en mogelijke gevolgen van drugsgebruik.

'Drugsgebruikers uitsluitend blijven criminaliseren, is een doodlopende weg. Onze stad moet ook lessen trekken uit buitenlandse experimenten met gedoogbeleid'

Buitenlandse voorbeelden

Laten we leren van landen die dat pad al zijn ingeslagen. Portugal decriminaliseerde drugsbezit voor persoonlijk gebruik in 2001 en de resultaten zijn bemoedigend. Het gebruik onder jongeren nam af, evenals het aantal hiv-infecties en drugsgerelateerde sterfgevallen. Het Nederlandse gedoogbeleid inzake softdrugs leidt tot preventie en lagere criminaliteitscijfers. Het Zwitsers experiment, dat op bepaalde plekken in Zurich op een medisch gecontroleerde manier heroïne aanbiedt, wordt beschouwd als baanbrekend en boekt resultaten op het vlak van harm reduction.

Wij kunnen dat ook, met pilootprojecten die worden teruggeschroefd als het nodig is. Eerst met softdrugs, op termijn met sommige harddrugs. Beredeneerd, bedachtzaam, streng gecontroleerd. Met geregistreerde gebruikers en een gecontroleerd gebruik. Zoals het Zweedse model voor alcoholverkoop waarbij de productie vrij is en de verkoop door de overheid wordt gecontroleerd. De nieuwe inkomstenbron die de legalisatie genereert, kan vervolgens worden gebruikt om behandeling, preventie en bewustwordingsprogramma's te financieren. Dat staat in schril contrast met het blijvend criminaliseren, waarbij we de ware aard van de situatie negeren.

Medische aanpak

Laten we vooral niet vergeten dat zo'n keuze ook gaat over de identiteit van een stad als Brussel. Een stad die staat voor innovatie, vooruitgang, diversiteit en vrijheid. Door drugs te decriminaliseren, kiezen we voor menselijkheid. We erkennen dat verslaving een complexe kwestie is die niet simpelweg kan worden opgelost via juridische weg en handhaving. Het is een medisch probleem dat vraagt om medische aandacht, ondersteuning en behandeling. Het biedt de mogelijkheid om een netwerk van hulp en hoop te creëren voor degenen die het nodig hebben.

In plaats van vast te houden aan een falend beleid, moet Brussel de moed hebben om verandering te omarmen. Drugs decriminaliseren is geen zwaktebod, maar een teken van kracht en mededogen. Het is tijd om de weg vrij te maken voor een veiligere, gezondere en menselijkere stad waar individuen hulp kunnen krijgen zonder te worden gestigmatiseerd of gecriminaliseerd.

Brussel-Zuid is Zion niet. Vergeef me de vergissing, er worden op beide plaatsen nu eenmaal veel pillen geslikt. Maar in de niet-sciencefictionwereld is zelden een eenvoudig antwoord te vinden via de inname van een pil. Laten we niet vergeten dat de weg naar verandering niet altijd rood-blauw is, maar eerder een mix van kleuren die de dynamiek van de samenleving weerspiegelt. Kunnen we er op zijn minst het gesprek over aangaan?

Verschenen in De Standaard: 
https://www.standaard.be/cnt/dmf20230827_96472004<br>