Met de oranje zak naar afvalophaling op maat
Sinds de introductie van de nieuwe ophaalkalender staat er bij de Brusselaars thuis een extra vuilnisbak met oranje zak. Of tenminste, dat zou toch moeten, want vanaf 1 oktober lopen Brusselaars het risico op een geldboete wanneer ze hun afval op verkeerde tijdstippen of buiten de voorziene uren op straat gooien. Ook zullen uw vuilniszakken iets langer in uw woning blijven staan, dit komt doordat de ophaaldiensten voortaan slechts één keer per week langskomen. Net.Brussel zal inspecteurs inzetten om inbreuken tegen te gaan.
Het doel van deze wijzigingen is om duidelijkheid te scheppen, zowel op vlak van recyclage als op vlak van ophaling. Dat moet dan weer leiden tot minder 'witte zakken', het restafval dat rechtstreeks naar de verbrandingsovens gaat, en schonere straten. Of dat laatste effectief het geval zal zijn, valt nog af te wachten. Bovendien bevat de nieuwe ophaalkalender enorme verschillen tussen wijken. Het valt niet direct op, maar de nieuwe ophaalkalender biedt niet echt dezelfde vrijheid aan iedere Brusselaar. Zo kan ik in de stad Brussel mijn vuilniszakken buitenzetten op woensdag en zondag tussen 18.00 uur en 24.00 uur, terwijl iemand in Elsene of Evere maar één moment per week tussen 18 en 20 uur de kans krijgt om al zijn of haar zakken buiten te zetten. Dat levert al snel praktische problemen op voor de drukke agenda's van de Brusselaars. Denk maar aan alleenwonenden die laat werken of graag na het werk nog een glas willen drinken. Zelfs met de rentrée van de nachtophaling, na afschaffing in 2017, bleek een flexibelere ophaalkalender niet mogelijk. Zijn er geen innovatievere oplossingen?
Afval is een grondstof
Recyclage is een must. De witte zak wordt steeds minder gebruikt, maar de oranje zak vormt nu een bottleneck. Eén keer per week ophalen is te weinig voor al het rottende organisch materiaal dat deze zak herbergt, vooral in kleine appartementen met beperkte ruimte. Toch valt de invoering van de 'organische zak' best te verklaren. Afval is immers meer dan alleen vervuiling; het vertegenwoordigt een aanzienlijk verlies aan waardevolle hulpbronnen in de vorm van grondstoffen en energie. De hoeveelheid geproduceerd afval is een graadmeter voor de efficiëntie van onze samenleving en de duurzaamheid van ons consumptie- en productiepatroon.
De hoeveelheid geproduceerd afval is een graadmeter voor de efficiëntie van onze samenleving en de duurzaamheid van ons consumptie- en productiepatroon. - Frederik Ceulemans
We moeten naar ons afval kijken als een potentiële bron van grondstoffen en inkomsten. Maar ook het beheer ervan biedt kansen om lokale banen te creëren en innovatieve processen te introduceren. In het Brussels Gewest werd in 2020 zo'n 638.949 ton stedelijk afval geproduceerd, waarvan slechts 33,7% werd gerecycleerd of hergebruikt. Het doel om tegen 2025 het recyclingpercentage te verhogen naar 55% is de belangrijkste reden voor de introductie van de extra 'oranje' zak. Daardoor zouden we het aantal verbrandingsovens in Brussel kunnen afbouwen en vervangen door een broodnodige vergistingsinstallatie die organisch afval, aka de oranje zak, omzet in biomethaangas en compost. Of deze zak het merendeel van het stedelijk afval dat nu nog steeds verbrand wordt (al is dat met energieterugwinning) zal opvangen, zal nog moeten blijken.
De ophaalkalender is niet altijd even eerlijk voor elke Brusselaar
Duurzaam en efficiënt afvalbeheer
Terug naar de inzameling zelf. Kunnen we in het licht van de (her)ontdekking van afval als grondstof niet anders kijken naar de inzameling als dienstverlening? Waarbij we veel meer gaan identificeren binnen wat voor context dit afval opgehaald dient te worden. In de meeste gevallen worden de vuilniszakken nog steeds opgehaald met logge vuilniswagens en dat leidt tot zwerfafval, extra belasting van de infrastructuur en CO2-uitstoot. Kunnen we niet beter het afval in verschillende buurten op een efficiëntere wijze inzamelen, op maat van die stedelijke context? Zo zijn ondergrondse afvalcontainers een verademing waar de ruimte het toelaat. Maar dit zal eerder lukken in nieuwbouwprojecten. Hoe zit dat dan met de andere buurten? We zouden tests kunnen opzetten om nieuwe manieren van afvalinzameling te verkennen en te ontdekken om te identificeren wat het beste werkt voor elke buurt.
Bijvoorbeeld kleine vuilniswagens en afvalfietsen in een deel van het historisch centrum om efficiënt afval in te zamelen. Of ophalen op afspraak is een optie voor nauwe steegjes, waar geplande ophaalmomenten voor verschillende soorten afval kunnen worden ingesteld. Of misschien moet Net.Brussel niet elk van die verschillende soorten inzameling zelf uitvoeren, maar gaan we, zoals de professionele markt in Brussel, naar een (gedeeltelijke) privatisering zoals dat nu al bij de horeca het geval is. Het één sluit het ander niet uit. Het belangrijkste is de de dienstverlening primeert. Je moet het binnen aanvaardbare afstand zelf kunnen wegbrengen. Er zijn immers veel Brusselaars die de oranje zak geen week kunnen bijhouden of buitenzettwen op de krap geplande tijdstippen van vandaag.
Het is dus hoog tijd voor een afvalophaling op maat van elke wijk, waarbij afval wordt beschouwd als een waardevolle grondstof. Zowel bij de verwerking als bij de inzameling. Maar wel met een eerlijke dienstverlening voor de Brusselaars. Alleen zo krijgen we iedereen mee om onze stad een duurzamer en efficiënter afvalbeheer te bereiken.