Opinie Klaasjan Creemers: Een efficiënt budgettair kader voor dé emancipatie-motor van België

Brussel kampt met budgettaire problemen. Recent trapte het Belgische Rekenhof deze open deur nog eens in, waarbij ze terstond vermeldde dat ze haar controle niet ordentelijk kon uitvoeren. Toch is Brussel evenzeer een doorstroomstad waar veel welvaart wordt gecreëerd. Er moet dus met een frisse blik naar de Brusselse boeken gekeken worden, zodat onze hoofdstad dé emancipatie-motor van België kan blijven. Want ja, Brussel verdient beter.

Vorige week publiceerde het Belgische Rekenhof naar jaarlijkse gewoonte haar eindoordeel over de financiële rekeningen van het Brusselse Gewest. Beter gezegd, ze deed dat voor het derde opeenvolgende jaar niet, vanwege 'onzekerheden'. Ze sprak zich wel uit over de toename van de directe schuld van het Gewest, die met 166% steeg over de periode 2018- 2022. En ook over het nettobegrotingssaldo van de Brusselse regering zelf was er een eindoordeel: 1,5 miljard euro onder nul. Geen cijfers om vrolijk van te worden, en de facto een onrechtmatige en bezwarende hypotheek op het Brussel van morgen. De kwaliteit van de boekhouding moet dus omhoog, er moet een kerntakendebat gehouden worden én ons systeem van belasten moet de 21ste eeuw binnengeloodst worden.

De nieuwe Brusselse regering heeft dus werk aan de winkel, maar kan daarbij ook rekenen op enkele lichtpuntjes. Zo is de huidige Brusselse bevolking een stuk jonger dan ons nationaal gemiddelde, een cijfer dat ons vertrouwen in de toekomst moet geven. Evenzeer is Brussel een netto-bijdrager aan de financiële stromen in ons land. En in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, valt dit niet uitsluitend toe te schrijven aan de berekening van de vennootschapsbelasting. Zelfs zonder dergelijke transfer in de vennootschapsbelasting draait Brussel "break even". Een jonge bevolking betekent nu eenmaal ook dat er minder uitgaven naar de pensioenen en de gezondheidszorg zullen vloeien.

Het accuraat rapporteren van de publieke overheidsfinanciën geldt als het 'minimum minimorum' dat een burger van haar overheid mag verwachten. Problemen met de softwaresystemen en het archaïsch manueel invoeren van boekingen, waarnaar minister Sven Gatz verwees, moeten van de baan. De volgende legislatuur dient – wederom – een speerpunt te maken van het correct indienen van haar gevoerde rekeningen en het installeren van een performant beheer van haar financiën. Zonder te voldoen aan deze cruciale voorwaarde zet de Brusselse regering zich opnieuw buitenspel en zal ieder volgend begrotingsdebat de nodige serieux missen. 

Vergeet niet: veranderingen in Brussel sijpelen door naar de rest van België. Desinvesteren in onze hoofdstad is een verkeerde én kortzichtige visie op de welvaartscreatie in heel het land
– Klaasjan Creemers

Goed functionerende financiële software alleen zal de huidige begrotingsmalaise niet oplossen. De budgettaire vooruitzichten voor 2024 zijn ronduit ellendig, met een tekort van bijna 1,2 miljard euro op een begroting van nog geen 10 miljard. Vooruitzichten waar ook professionele kredietbeoordelaars (zoals Standard and Poors) hoe langer hoe meer vragen bij hebben. Een discussie over de rol, de kostprijs en de efficiëntie van de overheid, vergezeld van spending reviews om de effectiviteit van uitgavenprogramma's te verbeteren, dringt zich nu meer dan ooit op. Start daarom opnieuw met de essentie en voer binnen de schoot van het Brusselse beleid een kerntakendebat. De Brusselse samenleving heeft al meermaals aangetoond veerkrachtiger dan gedacht te zijn, en voornamelijk zélf haar welvaart en innovatie te initiëren.

Transformeer tegelijk bestaande belastingsystemen naar beleidsinstrumenten aangepast aan de dag van vandaag. Zet zeker door met het plan voor de invoering van Smart Move, de slimme en dynamische kilometerheffing die ook op het vlak van mobiliteit de Brusselse boekhouding de 21ste eeuw zal binnenbrengen. Vandaag wordt het bezit van een wagen belast, wat op verschillende vlakken tekortschiet aan hedendaagse tendensen. Smart Move is daar het antwoord. Het zorgt ervoor dat de autogebruiker en niet de autobezitter de kosten zal dragen, in tijden van verantwoordelijk gebruik toch een wezenlijk verschil. Evenzeer beantwoordt de slimme kilometerheffing ook aan het feit dat buitenlandse automobilisten op dit moment niet betalen voor het gebruik van het wegennet, en komt het tegemoet aan de afkalving van de federale accijnsopbrengsten veroorzaakt door de huidige elektrificatie van het wagenpark.

Dergelijke 'change of mind' moet verder worden doorgetrokken, wars van vandaag geldende normen. Onderzoek daarom ook de herziening van (een deel van) de personenbelasting op basis van werkplaats in plaats van woonplaats. Dergelijke partiële source based taxation is niet meer dan rechtvaardig voor een gewest waar dagelijks meer dan 350.000 pendelaars komen werken. De belasting van persoonlijke professionele inkomsten louter en alleen laten afhangen van de woonplaats is outdated en bovendien niet effectief. Het creëert een disproportionele mismatch van inkomen en investering tussen de verschillende gewesten. Want vergeet niet: veranderingen in Brussel sijpelen door naar de rest van België. Desinvesteren in onze hoofdstad is een verkeerde én kortzichtige visie op de welvaartscreatie in heel het land.

Zorg op die manier voor een cultuuromslag in zijn totaliteit en kijk met een groter vertrouwen in de toekomst én het ecosysteem naar de verschillende Brusselse investeringsprojecten. Het is met deze toekomstblik en filter van vertrouwen dat de Brusselse overheid haar investeringsprogramma tegen het licht moet houden, en zodoende terug kan vallen op haar kerntaken. Goede investeringen renderen en maken Brussel aantrekkelijker. Daar moeten we consequent maar gefaseerd op blijven inzetten.

Dit alles vormt stof tot nadenken. In Brussel liggen er kansen voor het grijpen. Een jonge demografische samenstelling van het gewest doet de lamp aan het einde van de huidige tunnel alvast iets sterker schijnen. Meer verantwoordelijkheid en volwassenheid vanuit Brussel zal een hefboom vormen in discussies met de andere overheden. Neem dus de handschoen op en creëer een efficiënt budgettair kader waarin Brussel dé emancipatie-motor van België kan blijven, aangepast aan de noden van een jonge generatie die goesting in de toekomst heeft. Want de Brusselaar verdient beter. En Brussel verdient beter.

meer info: https://budget.brussels/nl/home/

Klaasjan Cremers is 27 jaar, vrijdenkend en woont in Brussel